portal.guldu.uz

Мустақил диёримизда халқимиз маънавиятини юксалтириш,
миллий ғоя ва истиқлол мафкурасини юртимизда яшаётган барча
кишиларнинг маънавий бойлигига айлантириш, миллий
қадриятларни тиклаш, ва айниқса, ёш авлод тарбиясига алоҳида
ғамхўрлик кўрсатиш устивор вазифалардан бири сифатида
белгиланди.
Ёш авлодни камолот сари етаклашда тарбиянинг кўплаб
омиллари қаторида мусиқа алОҳида ўрин тутади. Мусиқа ўзининг
бетакрор табиати билан ёшларнинг маънавий дунёсига катта
таъсир этиш кучига эга. Зеро куй ва оҳанг таъсирида кишида
ҳиссиёт оламининг ўсиши, идрок ва тафаккурнинг шаклланиши,
эзгуликка интилиш куртакларини барг ёзиши, гўзалликни севиш,
она табиатни асраш, жонажон Ватан равнақи учун хизмат қилиш
истагининг тобора ортиб бориши. ЧОЛҒУ ИЖРОЧИЛИГИ ТАРИХИДАН
Халқ чолгуларининг тарихи узоқ ўтмишга бориб тақалади.
Маълумотларга қараганда дастлабки мусиқа чолғулари эрамиздан
аввалги XIII минг йилликда дунёга келган деб тахмин қилинади1.
Тарихий маълумотларга қараганда мусиқачиликда энг дастлаб
урма зарбли чолгулар, кейинчалик шовқинли чолгулар (ижрочилар
қарсак билан ритмни такрорлайдилар ва шовқинли чолгулар
таъсирини кучайтирадилар), вақтлар ўтиб эса аста-секин халқ
усталари томонидан найсимон хунггаклар, шиқилдоқлар, сурнай ва
най (қамиш ва бамбук пояларидан) каби созлар юзага кела
бошлаган. Аста-секин торли-мизробли ва торли камончали мусиқа
чолгулари пайдо бўлган. Тарихнинг далолат беришича Ўрта аср
Шарқ маданияти қучогида шаклланган чолгу созлари (най, сурнай,
танбур, дутор, рубоб, ғижжак, қобузлар) ўгган кўп асрлар давомида
ўзларининг товуш туслари ва хусусиятларини йўқотмай бизгача
етиб келган. ТЎГАРАКНИ ТАШКИЛ ҚИЛИШ.
Ансамбл французча «ensemble» сўзидан олинган бўлиб,
«Вокал ёки чолгу мусиқаси асарини бир неча ижрочи томонидан
ижро этилиши» маъносини англатади2.
Ўзбек халқ чолгу асбоблари ансамблини тузиш жараёнида
раҳбар бир қатор ташкилий масалаларни ҳал қилиши лозим.
Ансамбл жамоасини уюштириш икки асосий даврга, яъни
тайёргарлик ишлари ва жамоани бутлаш (комплектлаш) учун
ташкилий ишларни амалга ошириш даврларига бўлинади. Узбек
халқ чолгу ансамбли таркибига кирувчиларга нисбатан қуйидаги
талаблар қўйилади: ипггирокчилар товушнинг баланд-пастлигини
ажрата билиш, эшитиш қобилияти, ритм туйғуси ва яхши хотирага
эга бўлиши, мусиқа санъатига ҳавасли, чолгу ансамбли жамоаси
олдига қўйиладиган талабларга жавоб берадиган бўлиши керак.