Áàúçè îðãàíèê ìîääàëàð èíñîíãà æóäà ^àäèì çàìîíëàðäàíî^ ìàúëóì.
Ìàñàëàí, êèøèëàð óçóì øàðáàòè à÷èãàíäà ñïèðòãà àéëàíèøèíè, âèíî î÷èö ^àâîäà òóðãàíèäà ñèðêà êèñëîòà õîñèë êèëèøèíè áèëàðäèëàð. Óñèìëèê ìîéè âà õàéâîíëàð ¸ãè îçèö-îâ^àò ñèôàòèäà öàäèìäàí èøëàòèá êåëèíàäè. Ñîâóí âà õàð õèë áó¸öëàðäàí ôîéäàëàíèø <^àì ^àäèì çàìîíëàðäàí áåðè ìàúëóì. Áèðîö èëãàðè âà^òëàðäà êèøèëàð îðãàíèê áèðèêìàëàðíèíã àðàëàø ì àëàðè áèëàí èø îëèá áîðãàí ýäèëàð. Ñîô õîëäàãè îðãàíèê ìîääàëàðíè äàñòëàá 900- éèëëàðäà àðàá àëõèìèêëàðè >^îñèë ^èëäèëàð. 1807 éèëäà øâåä îëèìè Áåðöåëèóñ òèðèê îðãàíèçìäàí îëèíãàí ìîääàëàðíè îðãàíèê ìîääàëàð äåá àòàøíè òàêëèô ê,èëäè. Áó ìîääàëàðäàí òåç îðàäà ñóíúèé éóë áèëàí ÿíãè îðãàíèê ìîääàëàð ^îñèë ^èëèíäè. Øóíäàé êèëèá, îðãàíèê õèìèÿ óñèìëèê âà ^àéâîíëàðäàí îëèíàäèãàí ìîääàëàð õèìèÿñè ñèôàòèäà øàêëëàíäè. Àììî Áåðöåëèóñ âà óíèíã øó ìàñàëàäàãè è çäîø ëàðè — âèòàëèñòëàð (ëîòèí÷à — vita —< .^à¸ò äåìàêäèð) îðãàíèê ìîääàëàð äàñòëàá õîñèë áóëèøèäà ^àíäàéäèð «^à¸òèé êó÷» èøòèðîê ýòàäè, äåá òàúêèäëàð ýäèëàð. Òàáèàò ^à^èäàãè ôàíëàðíèíã êåéèíãè ðíâîæëàíèøè ðåàêöèîí-äèíèé òóøóí÷àëàð áèëàí óçâèé áîãëè^ áóëãàí âèòàëèñòèê ^àðàøëàðíèíã íîòóãðè ýêàíëèãèíè èñáîòëàäè. 1824 éèëäà íåìèñ âðà÷è âà õèìèãè ¸ëåð óñèìëèê ìîääàëàðäà êóï ó÷ðàéäèãàí îðãàíèê ìîääàíè — îêñàëàò êèñëîòàíè, 1828 éèëäà ýñà òèðèê îðãàíèçìëàðäà ó÷ðàéäèãàí ìî÷åâèíàíè ñèíòåç êèëäè âà áó áèëàí âèòàëèñòèê íàçàðèÿãà àí÷à çàðáà áåðäè. Áèðî^ áó ÿíãèëèêëàð óøà ïàéòäàãè õèìèêëàð ôèêðèãà óí÷àëèê òàúñèð êóðñàòìàäè. Âàê;ò óòèøè áèëàí õèìèêëàð ìóðàêêàáðî^ îðãàíèê ìîääàëàð ñèíòåç 1^èëà áîøëàäèëàð. Ø óëàðäàí áèðè óñòèäà òóõòàëèá óòàéëèê. 1842 éèëäà óëóã ðóñ îëèìè Í. Í. Çèíèí íèòðîáåíçîëíè öàéòàðèá, èëãàðèëàðè óñèìëèêëàðäàí îëèíàäèãàí àíèëèííè ñóíúèé óñóëäà ^îñèë öèëäè. Áó âà áóíäàí êåéèíãè ñèíòåçëàð âèòàëèñòèê íàçàðèÿíè òàìîìàí ïó÷ãà ÷è^àðèá, óíèíã íîòóãðèëèãèíè óçèë-êåñèë èñáîòëàá áåðäè. }^îçèðãè ïàéòäà îðãàíèê õèìèÿ óãëåðîäëè ìîääàëàð õèìèÿñè áóëèá öîëäè, àíè^ðîãè îðãàíèê õèìèÿ óãëåâîäîðîäëàð âà óëàðíèíã ^îñÿëàëàðèíè óðãàíàäè. |
0
|
|