Òóïðîқëàðíèíã ìåõàíèê áóçèëèøè – áó òóïðîқëàðíèíã óñòêè ãåíåòèê қàòëàìëàðèäàí íîçèê êîëëîèä çàððà÷àëàðíè ÷èқèá êåòèøè áèëàí áåëãèëàíàäè. Êîëëîèä çàððà÷àëàðíè òóïðîқíèíã óñòêè қàòëàìëàðèäàí ÷èқèá êåòèøè øàìîë (øàìîë ýðîçèÿñè ¸êè äåôëÿöèÿñè) ҳàìäà åðíè óñòêè ñóâ îқèìè òàúñèðèäà á¢ëèøè ìóìêèí (Èâëåâ, 2002).
Áóíäàí òàøқàðè åð îñòè қàçèëìà áîéëèêëàðíè қàçèá îëèøäà, ¢ðìîíëàðíè êåñèø, ¸ғî÷ëàðíè òàøèø âà ¢ðìîíëàðíè ¸íèøèäà, ãàç âà íåôò қóâóðëàðèíè ¸òқèçèøäà, қèøëîқ õ¢æàëèê ôàîëèÿòè äàâðèäà, ÷îðâà ìîëëàðèíè áîқèøäà âà åðëàðíè øóäãîð қèëèø âàқòèäà òóïðîқëàðíè ìåõàíèê áóçèëèøè ñîäèð á¢ëàäè (Ñíàêèí âà á., 1992).